Nước Lào phát triển kinh tế theo chiều hướng nào?

Từ một nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung, Lào đã lựa chọn hướng đi đổi mới, hội nhập và phát triển bên vững. Trong bối cảnh quốc tế và khu vực ngày càng phức tạp, câu hỏi đặt ra là: Lào đang phát triển kinh tế theo chiều hướng nào? 

Bài viết này sẽ phân tích rõ các chiến lược, mô hình tăng trưởng mà Lào đang theo đuối, các lĩnh vực mũi nhọn, vai trò của hội nhp khu vực và quốc tế, cũng như những thách thức và triển vọng như những thách thức và triển vọng trong quá trình phát triển.

Tổng quan về nền kinh tế Lào hiện nay 

Hiện nay, nền kinh tế Lào vn mang tính chất nông nghiệp là chủ yếu, nhưng cơ cấu đang dân chuyển dịch theo hướng công nghiệp hóa và dịch vụ hóa. Theo số liệu của Ngân hàng Thế giới (WB), tỷ trọng GDP của Lào được chia như sau:

• Nông nghiệp: khoảng 15-17%

• Công nghiệp (bao gồm xây dựng, thủy điện, khai khoáng): 35-40%

• Dịch vụ: 40-45% 

Tốc độ tăng trưởng và các chỉ số vĩ mô

Từ đâu những năm 2000, Lào duy trì tốc độ tăng trưởng GDP khá cao, trung bình 6-8%/năm, nhờ đầu tư nước ngoài, các dự án thủy điện, khai khoáng và xây dựng cơ sở hạ tâng. Tuy nhiên, đại dịch

COVID-19 và các cú sốc bên ngoài như lạm phát toàn câu, giá nhiên liệu tang, đã khiến kinh tế Lào gặp nhiều khó khăn. Năm 2023-2024, tốc độ tăng trưởng phục hồi lên mức khoảng 4,7-5,2%. 

Chiến lược phát triển kinh tế của Lào 

Sau khi tiến hành cải cách kinh tế từ năm 1986 thông qua chính sách "Chintanakhan Mai" (Tư duy mới), Lào đã dần chuyển đối từ nên kinh tế kế hoạch hóa tập trung sang kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. 

Chính phủ giữ vai trò quản lý vĩ mô, đồng thời khuyến khích sự tham gia của khu vực tư nhân, đặc biệt là doanh nghiệp FDI.

Phát triển theo mô hình "quốc gia trung chuyển đất liền"

Một điểm nổi bật trong định hướng phát triển của Lào là biến "quốc gia không giáp biển" thành "quốc gia kết nối đất liền".

Với vị trí chiến lược năm giữa Trung Quốc, Thái Lan, Việt Nam, Campuchia và Myanmar, Lào đang đầu tư mạnh mẽ vào hạ tâng giao thông đường bộ, đường sắt, logistics... nhằm trở thành "cầu nối" giữa Trung Quốc và ASEAN. 

Ví dụ tiêu biểu: Tuyến đường sắt Lào - Trung (khai trương tháng 12/2021) dài hơn 400 km nối Vientiane với Côn Minh (Trung Quốc) là biểu tượng của hướng phát triển này 

Khai thác lợi thế tự nhiên - phát triển kinh tế thủy điện và khai khoáng

Lào được mệnh danh là "bình ắc quy của Đông Nam Ấ" nhờ hệ thống sông ngòi dày đặc, đặc biệt là dòng Mekong. Quốc gia này đẩy mạnh phát triển các nhà máy thủy điện để:

• Xuất khẩu điện sang Thái Lan, Việt Nam, Campuchia, Trung Quốc.

• Thu hút đầu tư tư nhân và tăng nguôn thu ngân sách.

Ngành khai khoáng (đồng, vàng, thạch cao...) cũng đóng vai trò quan trọng, dù đối mặt nhiều rúi ro về môi trường và quản lý tài nguyên. 

Phát triển nông nghiệp theo hướng hiện đại và xuất khẩu

Chính phủ Lào đang khuyến khích sản xuất nông nghiệp hàng hóa (gạo, cà phê, ngô, cao su, chuối...) với mục tiêu tăng cường xuất khẩu sang Trung Quốc và các nước ASEAN. Đặc biệt, nông sản hữu cơ đang được chú trọng để phục vụ thị trường cao cấp.

Đẩy mạnh du lịch sinh thái và văn hóa

Với các di sản văn hóa - lịch sử (Luang Prabang, Wat Phu, That Luang...) và thiên nhiên phong phú (các khu sinh thái, cao nguyên Bolaven), Lào hướng đến xây dựng ngành du lịch xanh, bên vững, kết hợp quảng bá văn hóa truyền thống với bảo tồn môi trường.

Tăng cường hội nhập kinh tế quốc tế 

Lào là thành viên của ASEAN, AFTA, WTO và các hiệp định thương mại tự do đa phương như RCEP.

Ngoài ra, Lào tham gia Sáng kiến Vành đai - Con đường (BRI) của Trung Quốc, cũng như hợp tác chặt chẽ với Việt Nam, Thái Lan và Nhật Bản trong khuôn khổ GMS (Tiểu vùng Mekong mở rộng).

Những thành tựu nổi bật 

• Hạ tầng giao thông phát triển nhanh:

Với các tuyến đường quốc lộ, đường sắt hiện đại, sân bay mới, Lào đang cải thiện mạnh khả năng kết nối nội địa và quốc tế

•Gia tăng đầu tư nước ngoài: Các nhà đầu tư lớn từ Trung Quốc, Thái Lan, Việt Nam, Hàn Quốc đã rót vốn vào các lĩnh vực năng lượng, khai khoáng, nông nghiệp và bất động sản.

• Tỷ lệ hộ nghèo giảm mạnh: Từ mức trên 45% đầu thập niên 1990 xuống còn dưới 20% năm 2020.

• Xuất khẩu điện tăng mạnh: Điện lực

Lào (EDL) trở thành một trong những nguồn thu lớn nhất của quốc gia.

Những khó khăn và thách thức 

Nợ công và phụ thuộc vào nước ngoài: Nợ công của Lào hiện ở mức cao (ước khoảng 88-95% GDP), chủ yếu từ các khoản vay ODA và thương mại, đặc biệt là từ Trung Quốc. Điều này gây áp lực lớn lên ngân sách và khả năng trả nợ.

Biến đổi khí hậu và rủi ro môi trường: Sự phát triển ồ ạt các dự án thủy điện gây ra các nguy cơ sạt lở, hạn hán, suy giảm đa dạng sinh học, ảnh hưởng đến người dân ven sông Mekong.

Chất lượng nguồn nhân lực còn hạn chế: Tỷ lệ lao động có tay nghê cao còn thấp. Nhiều lĩnh vực như công nghiệp chế biến, du lịch chất lượng cao... thiếu đội ngũ chuyên môn sâu.

Nền kinh tế nhỏ, dễ bị tổn thương: Lào có quy mô kinh tế nhỏ, dân số khoảng 7,5 triệu người, ít đa dạng ngành nghề nên dễ bị ảnh hưởng từ biến động kinh tế khu vực và toàn câu.

Triển vọng và định hướng tương lai 

Trong thời gian tới, CHDCND Lào xác định một số trụ cột chiến lược để phát triển bên vững:

Phát triển kinh tế số và kinh tế xanh;

Chuyển đổi số trong dịch vụ hành chính, ngân hàng, du lịch và nông nghiệp được thúc đẩy mạnh. Chính phủ cũng chú trọng phát triển các mô hình kinh tế xanh - sạch, thích ứng với biến đổi khí hậu;

Đẩy mạnh liên kết khu vực;

Lào tiếp tục tận dụng các hiệp định như RCEP, hợp tác tiểu vùng Mekong, hợp tác Lào - Việt - Campuchia - Thái Lan để gia tăng xuất khẩu, đầu tư và chuyển giao công nghệ;

Cải cách thể chế và môi trường kinh doanh;

Chính phủ Lào đang nỗ lực cải cách hành chính, đơn giản hóa thủ tục đầu tư, nâng cao chỉ số môi trường kinh doanh đế thu hút FDI hiệu quả hơn;

Phát triển đô thị, giáo dục và y tế;

Tăng cường phát triển các đô thị vệ tinh, cái thiện hệ thống giáo dục và chăm sóc y tế, đặc biệt ở vùng nông thôn và miên núi, nhăm giảm chênh lệch phát triển vùng miền;

Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào đang phát triển kinh tế theo hướng năng động, hội nhập và bền vững. Với mô hình "quốc gia trung chuyển đất liền", chú trọng đầu tư hạ tầng, phát triển năng lượng sạch, nông nghiệp hàng hóa, du lịch sinh thái và kinh tế số, Lào đang dần thoát khỏi hình ảnh một nước nghèo, kém phát triển.

Tuy nhiên, để đảm bảo thành công dài hạn, Lào cần xử lý hiệu quả các vấn đề như nợ công, môi trường, nguôn nhân lực và cải cách thể chế. Nếu kiên định với chiến lược đổi mới - hội nhập - bền vững, Lào hoàn toàn có thể trở thành một điểm sáng kinh tế mới tại tiểu vùng Mekong trong những thập kỷ tới.

Tiến sĩ Nguyễn Thắng Cảnh