Mỹ - Trung đàm phán thương mại lần thứ 3 liệu có đạt được thỏa thuận mong đợi?

Bối cảnh tái khởi động đàm phán Mỹ - Trung

Trong bối cảnh hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đều đối mặt với sức ép kinh tế trong nước và áp lực từ cộng đồng quốc tế.

Hai vòng đàm phán trước, dù mang lại một số kết quả nhất định về thuế quan, công nghệ và chuỗi cung ứng, nhưng vẫn chưa thể giải quyết các vấn đề cốt lõi.

Do đó, vòng đàm phán lần này được kỳ vọng sẽ tạo ra một bước ngoặt thực chất, hướng tới một thỏa thuận lâu dài, ổn định và đôi bên cùng có lợi.

 Các nội dung được tập trung trong vòng đàm phán này bao gồm: cân bằng thương mại, quyền sở hữu trí tuệ, chuyển giao công nghệ bắt buộc, trợ cấp công nghiệp, tiếp cận thị trường, cũng như vấn đề an ninh dữ liệu và công nghệ cao - những chủ đề vốn đã khiến quan hệ song phương nhiều lân leo thang căng thẳng trong suốt thập kỷ qua.

Mục tiêu và tính toán chiến lược của hai bên

Mỹ: Tái lập vai trò dẫn dắt kinh tế và bảo vệ lợi ích doanh nghiệp

Dưới thời Tổng thống đương nhiệm của Mỹ, chính quyền Washington tiếp tục duy trì lập trường cứng răn nhưng linh hoạt hơn so với thời Trump. Mục tiêu của Mỹ trong vòng đàm phán này là:

• Giảm thâm hụt thương mại với Trung Quốc;

• Hạn chế trợ cấp nhà nước Trung Quốc cho các ngành công nghiệp chủ chốt;

• Tăng cường bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ cho các doanh nghiệp Mỹ;

• Đảm bảo một sân chơi công bằng hơn cho các tập đoàn Mỹ khi đầu tư vào Trung Quốc.

Đặc biệt, Mỹ lo ngại về vai trò ngày càng lớn của Trung Quốc trong lĩnh vực Al, vi mạch bán dẫn, pin năng lượng và những ngành liên quan đến an ninh quốc gia.

Do đó, việc đàm phán không chỉ là chuyện thuế quan, mà còn là tranh chấp về công nghệ và địa chính trị.

Trung Quốc: Cân bằng phát triển - mở cửa có chọn lọc

Trung Quốc bước vào bàn đàm phán với vị thế là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, nhưng đang chịu nhiều áp lực:

• Tăng trưởng chậm lại do tác động hậu đại dịch, nợ công gia tăng và thị trường bất động sản suy yếu; đại dịch, nợ công gia tăng và thị trường bất động sản suy yếu;

• Áp lực từ giới doanh nghiệp quốc tế đòi hỏi môi trường đầu tư minh bạch hơn;• Áp lực từ giới doanh nghiệp quốc tế đòi hỏi môi trường đầu tư minh bạch

 • Mong muốn tránh rơi vào "bẫy tách rời" (decoupling) công nghệ và tài chính với phương Tây.

Trung Quốc đồng ý tiếp tục cải cách mở cửa, nhưng với quan điểm "tự cường công nghệ, phát triển có kiểm soát".

Điều này khiến Bắc Kinh khó nhượng bộ trong các vấn đề như trợ cấp doanh nghiệp nhà nước hay các quy định về dữ liệu xuyên biên giới.

Diễn biến đàm phán và các nội dung nổi bật

Căng thẳng - thỏa hiệp - bất đồng kéo dài

Trong suốt ba ngày làm việc tại Geneva (Thụy Sĩ), phái đoàn hai nước đã có nhiều cuộc trao đổi sâu rộng với tinh thần xây dựng, nhưng cũng không ít lần căng thẳng xảy ra khi đề cập đến các chủ đề nhạy cảm.

Một số tiến triển đáng kể bao gồm:

• Thỏa thuận sơ bộ về mở rộng tiếp cận thị trường tài chính cho các ngân hàng và quỹ đầu tư Mỹ tại Trung Quốc;

• Cam kết từ Trung Quốc về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ thông qua các cải cách luật pháp cụ thể: Thống nhất gỡ bỏ một phần thuế quan áp dụng từ năm 2019 đối với hàng hóa song phương trị giá 300 tỷ USD.

Tuy nhiên, các điểm nghẽn vẫn tồn tại, đặc biệt là:

• Mỹ yêu cầu Trung Quốc chấm dứt trợ cấp ngầm cho các tập đoàn công nghệ, điều Bắc Kinh cho rằng vi phạm quyền phát triển công nghiệp;

• Trung Quốc yêu cầu Mỹ nới lỏng kiểm soát xuất khẩu công nghệ bán dẫn và Al, điều phía Mỹ viện dẫn lý do an ninh quốc gia để từ chối.

Vai trò của các bên thứ ba

Vòng đàm phán lần này không chỉ là đối thoại song phương. Các bên thứ ba như EU, Nhật Bản, ASEAN và các doanh nghiệp đa quốc gia theo dõi rất sát sao, bởi kết quả đàm phán ảnh hưởng trực tiếp đến:

• Chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt trong lĩnh vực điện tử, pin, năng lượng tái tạo;

• Tình hình đầu tư quốc tế, khi giới đầu tư kỳ vọng về sự ổn định và khả năng dự báo trong quan hệ Mỹ - Trung;

Kết quả: Thỏa thuận mong muốn hay "tạm thời yên ắng"?

Thỏa thuận khung - nhưng chưa là đột phá

Kết thúc vòng đàm phán thứ 3, hai bên đã ra tuyên bố chung khẳng định:

• "Tiến gần hơn tới một thỏa thuận toàn diện";

• Cam kết tiếp tục đối thoại định kỳ, xây dựng kênh tham vấn thường xuyên giữa Bộ Thương mại hai nước;

• Thiết lập cơ chế cảnh báo sớm nhằm tránh xung đột leo thang thương mại trong tương lai.  

Tuy nhiên, đây không phải là một hiệp định thương mại đầy đủ theo đúng nghĩa. Hai bên vẫn chưa đạt được sự đồng thuận trong các lĩnh vực cốt lõi như:

• Chính sách công nghiệp;

• Quản lý dữ liệu;

• Truy cập thị trường công nghệ cao.

Nói cách khác, vòng đàm phán lần thứ 3 chỉ tạm thời làm dịu căng thẳng, chứ chưa giải quyết triệt để những xung đột lợi ích cơ bản.

Phản ứng từ thị trường và cộng đồng quốc

• Thị trường chứng khoán toàn cầu phản ứng tích cực với kết quả đàm phán, đặc biệt là nhóm cổ phiếu công nghệ, bán dẫn và logistics.

 • Giới doanh nghiệp hoan nghênh sự ổn định tạm thời, song vẫn lo ngại về tính bền vững nếu hai bên không có cam kết mang tính ràng buộc pháp lý.

• Các quốc gia đang phát triển (trong đó có Việt Nam) hy vọng mối quan hệ thương mại Mỹ - Trung ổn định hơn để tránh bị kẹt giữa các đòn trừng phạt thuế quan hay gián đoạn chuỗi cung ứng.

Vòng đàm phán thương mại Mỹ - Trung lần thứ 3 trong năm 2025 có thể xem là một thành công về mặt ngoại giao và chiến thuật, nhưng chưa đạt được thỏa thuận như mong muốn ở cấp độ chiến lược. Cả hai bên đều tạm rút lui khỏi các bước leo thang, hướng tới hợp tác có điều kiện, song vẫn giữ vững các "lằn ranh đỏ" về công nghệ, quyền kiểm soát thị trường và an ninh quốc gia.

Trong bối cảnh kinh tế thế giới ngày càng liên kết phức tạp, việc Mỹ - Trung duy trì đàm phán và đối thoại liên tục là yếu tố quan trọng để đảm bảo ổn định kinh tế toàn cầu. Tuy nhiên, tương lai vẫn cần sự kiên nhẫn, linh hoạt và tầm nhìn dài hạn từ cả hai phía để biến những thỏa thuận tạm thời thành một trật tự thương mại song phương công bằng, bền vững và thích ứng với thế kỷ

Tiến sĩ, Luật sư Nguyễn Thắng Cảnh